De dry Haringe

De Drie Haringen, mysterieus en dus boeiend!

Los van de boeiende geschiedenis van 'Het Klooster van Gempe', ook wel 'Insula Ducis' genoemd, stond er nog een zeer interessant pand in het gehucht Gempe, dat helaas verdwenen is...

Het gaat hier over de afspanning 'De Drie Haringen'..., waarvan we terugvonden dat het werd gebouwd in 1686 aan de enige gemetste brug over de Molenbeek. Het gebouw werd opgetrokken in typische ijzerzandsteen, vlak tegenover de watermolen van Gempe. Het was een trefpunt voor reizigers halverwege Leuven-Diest en Aarschot-Tienen.

In 1773 bouwt men een gedeelte bij aan 'De Drie Haringen'. Dit extra gedeelte moest dienst doen als extra logeergedeelte, met ruime slaapzalen met witstenen openhaarden, de keuken en de verhoogde eetkamer waaronder nu nog de voorraad- en bierkelders zijn bewaard gebleven. Dit 'bijgebouw' is het enige wat vandaag de dag nog overblijft van 'De Drie Haringen'. In 1979 stortte het mooie oorspronkelijke gebouw in. Jarenlang bleef het puin liggen en beetje bij beetje verdwenen schouwmantels, dekstenen e.d. op vreemde wijze in andermans bezit...

Het gekke is dat er voor de rest over deze afspanning bijzonder weinig informatie te vinden is... buiten dan een aantal schetsen van de familie Halflants in Lubbeek. Uit deze schetsen kan men wel zeer duidelijk opmaken dat de stallingen van de afspanning niet achter het gebouw lagen, maar ervoor. Achter het gebouw lag immers (en nu nog) de grote vijver die diende als stuwvijver voor de aandrijving van de watermolen in droge periodes. De stallingen lagen dus voor de afspanning, met een grote schuur en stallingen net langs de Molenbeek.

De benaming "de drie haringen" (dry heringhen e.a.) kwam tijdens het Ancien Regime wel meer voor. "Drie" was altijd zeer populair (drie koningen, drie kemels, drie koppen, drie ringen, drie roemers enz.), terwijl haring in de regel verwijst naar het visambacht en de grote trafiek van haringen in de Middeleeuwen.

In Leuven stond op de Vismarkt een huis "De Drie Haringen" (minstens vanaf de 15e Eeuw). In Tienen was er eveneens een huis met die naam (op de Veemarkt). In Nederland is de naam nog meer frequent. In Deventer staat nog en huis uit 1545 (nu museum) met die naam, afgeleid van de gilde met dezelfde naam. Deze gilde had ook een gebouw in Arnhem, dat nog overeind staat. In Rotterdam waren er meerdere huizen met de naam, ook een in Leuvehaven en een in 's Hertogenbosch, telkens nabij de Vismarkt.

We vonden ook een Nederlandse familie met drie haringen in het familiewapen: Van Stoutenburg, met een kasteel in Amersfoort.

Hoe komen de drie haringen terecht in Gempe? Vermoedelijk werd in de afspanning geregeld haring als maaltijd aangeboden. Er was destijds een drukke trafiek van haring op de Demer, zoals we terugvonden in volgende tekst:

"Vermelden we tenslotte ook nog de bedrijvigheid van de scheepvaart op de Demer. Vooral in de 16e Eeuw nam het vervoer o de Demer aanzienlijk toe. Dagelijks trof men er schepen aan die haring of zout, lakens van Diest of Zoutleeuw of bouwmaterialen voor de plaatselijke kerken vervoerden. In de 16e Eeuw werd het scheepstrekkersambacht opgericht; de scheepstrekkers van Testelt en Messelbroek namen de lijnen over van de trekkersgezellen van Aarschot aan de Hanenberg en trokken de schepen tot aan de sluis van Zichem. Nog in de 19e Eeuw voeren tot bijna 200 schepen per jaar over de Demer"

Sommigen beweren ook dat het woord 'Haringen' of 'Heringhen' te maken had met een methode die men gebruikte om dakgebintes aan elkaar te bevestigen. Net zoals vandaag het woord 'haring' nog wordt gebruikt voor een "piket" waarmee men een tentzeil vastmaakt in de grond, zou een haring ook een houten pin geweest zijn die men gebruikte in plaats van nagels.

Wie heeft nog info over dit mysterieuze (verdwenen) pand?

Laat het ons weten!